Savant Sendromu • Alonzo Clemons

"Savant sendromu, Otistik savant, matematik, müzik veya görsel alanda yetenekli çoğunlukla otistik hastaların yaşadığı ancak başka hastalıkların da sebep olabildiği sendroma verilen addır.
Bu hastalar için Fransızca "İdiot Savant" terimi kullanılır. Çok haneli sayıların çarpımını kısa sürede hesaplayabilmek ya da gün ay yıl olarak verilen bir tarihin haftanın hangi gününe rastladığını bulabilmek gibi zihinsel becerilere sahiptirler. Fakat neden yetenekli odukları tamamen açıklanabilmiş değildir. Bazı savantlarda açıkça nörolojik anormallik vardır. Birçok savantın, beyninin sol yarımküresinde sıradışılığa sahip olduğu bilinir[1]. Dünyada 50-100 kadar müthiş savant tanınır[2] ."

Savant Sendromun dan bir şekilde muzdarip olmuş olan bir çok insan da muazzam düşünsel ya da duyusal zeka patlamaları gözlemlenmiş olup bu kişilerin bir çoğu zihinsel engelli statüsüne konmakta ve kabul edilmektedir.
Sonradan edinilmiş Savant Sendromun da daha önce hayatında bir kez dahi olsun resim yapma becerisi olmayan yada kafasından iki haneli bir matematik problemini çözememiş insanların bir gecede yaşadıkları onca yıla rağmen değişerek bir ressam kadar yada neredeyse yüksek kapasiteli bir bilgisayar kadar matematiksel işlem yaptıkları hayretle gözlemlenmiştir.
Sonradan edinilmiş Savant Sendromlu insan sayısı olayın önemine göremidir bilinmez ama tüm dünyada yirmibeş otuz kişiyi geçmemektedir. Doğuştan edinilmiş Otizm gibi hastalıklarda da Savant sendromuna daha sıklıkla raslanmakta bir çoğu toplumumuzda anlaşılamamaktan yada yeterli eğitim verilemediğinden yitip gitmektedir.
Sonuç olarak; Otizimli insanlarımızın da bir çok kendini bilen yada bildiğini zanneden zeki insandan çok daha üstün özelliklere sahip olduğunu bilmek onlara yaklaşımımızda önemli bir saptama olacaktır.

Savant sendromu otizmle doğrudan ilişkilidir. Savantların birçoğu otistiktir, bu grubun dışında yer alanların ise otizmin daha hafif seyrettiği bir düzeyi olan Asperger sendromlu olduğu gözlemlenmiştir.**

Savantlar hiçbir eğitim almamalarına karşın müzik, matematik ve* sanat alanındaki olağanüstü yetenekleriyle dikkat çeker.
*
Normal bir insanı zorlayacak çok basamaklı işlemleri zihinden çözebilir, önemli bilgileri tüm ayrıntılarıyla sıralayabilirler.
*
Zihinsel becerileri çok yüksek seviyededir. Gördükleri bir görüntüyü, objeyi ya da öğrendikleri bir bilgiyi tüm ayrıntılarıyla sıralayabilirler. Genellikle belli bir alana yönelik yetenekleri mevcuttur.

Savantların söz konusu yetenekleri nasıl edindikleri bilim dünyası tarafından açıklanamamıştır. Ancak pek çok savantın beyninin sol hemisferinde anomaliler tespit edilmiştir. Bu anomalilerin çeşitli alanlarda savantları üstün kıldığı tahmin edilmektedir. "

Kimdir Alonzo Clemons?

En kısa tanımıyla, heykeltıraş diyebiliriz. Amerika, Kolorado'da, her geçen gün daha az yardımına ihtiyaç duyduğu bir yardımcı ile yaşamını sürdürmektedir. Çocukken yaşadığı bir kaza sonucu (sonradan) edinilmiş savant sendromu ile hayatına devam etmiş ve inanılmaz çalışmalar ortaya çıkartmıştır. Çalışmalarını yaparken hiç bir alet kullanmamaktadır, yalnızca parmakları ve tırnakları ile kile şekil vermekte ve sadece fotoğrafını gördüğü canlıların bile 3 boyutlu heykellerini yapabilmektedir. 2 boyutlu bir görüntünün, insan beyni tarafından 3 boyutlu olarak tekrar oluşturulması henüz tıbbın açıklayamadığı bir durumdur ama Alonzo bunu sıradan bir işlem olarak gerçekleştirebilmektedir. Bu durumun daha da ilginç ve farklı bir haline,forumumuzda yine konusu olan görme engelli ressamımız Eşref Armağan'da rastlamıştık. Daha önce görmediği ve yalnızca dokunarak algıladığı bir objeyi 3 boyutlu olarak resmedebilmektedir.


Atlar, Alonzo'nun figürünü yapmayı en çok sevdiği canlılar. Yıllarını heykel yapmaya harcamış büyük ustaların bile belki de günlerce uğraşacağı çalışmaları yarım saat gibi kısa bir süre içerisinde tamamlayabilmektedir. Çalışırken herhangi bir modele de bakması gerekmemektedir ve ortaya çıkarttığı figüler anatomik olarak da hatasızdır. Bu inanılmaz yeteneğinin ortaya çıkmasına neden olan kazanın detayları tam olarak bilinmemekte ve yalnızca annesinin anlattığı hikaye bilinmektedir.

Alonzo 3-4 yaşlarındayken normal bir çocuktur ve bir gün annesinin telefonla konuştuğu bir esnada banyoda oyun oynamaktadır. Tuvaletin üzerinden düşerek kafasını çarpar, ağır bir beyin travması geçirir, sonrasında günden güne annesi çocuğundaki değişikliği farkeder. Neredeyse bir anda sayılacak bir süre içerisinde ortaya çıkan bir yetenektir annesinin farkettiği. Henüz küçücük bir çocuktur ama küçük hayvan figürleri yapmaya başlamıştır. 

Bu inanılmaz yeteneğin ortaya çıkmasına neden olan kazanın ondan götürdüklerinin başında hayatını idame ettirebilmek için ona her konuda yardımcı olan Nancy Mason ismindeki bakıcısına olan ihtiyacı gelmektedir. Ayrıca kelime haznesi de, kazanın meydana geldiği zamanlarda gelişmesini durdurmuş, bu da konuşarak iletişim kurabilme yetisinin minimum seviyede kalmasına neden olmuştur.

Annesi özel ihtiyaçlarına çare bulmak için mücade etmiş ve o günlerde bu yaşanılanlar her ikisi için de zor olmuştur. Örneğin Alonzo çocuk olduğu dönemlerde, bu şekilde bir engeli olan çocuğa eğitim verebilecek bir okul yoktur ve bakımevine vermek Alonzo ve benzer durumdaki çocuklar için tek seçenektir. 10 yaşında böyle bir yatılı bakımevine verir annesi.

Burada bakıcılar durumunu düzeltmek amacıyla, Alonzo'nun en çok değer verdiği şey olan kili elinden alırlar ve bir anlaşma yapmaya çalışırlar. Ne zamanki ayakkabılarını bağlamayı, dişlerini fırçalamayı öğrenirsin o zaman kilini geri vereceğiz derler. Ama bu durum Alonzo'yu durdurmaz, tek bildiği ve en iyi bildiği şey kilden figürler yapmaktır, Alonzo'nun yalnızca kendisini ifade etme biçimi ya da en sevdiği hobisi değildir bu, bizzat kendisidir kilden figürler yapmak. Aradan 2 hafta geçer ve bakıcılar Alonzo'nun odasında, tavandan kazıdığı ziftle yaptığı figürleri bulurlar.

O mutsuz günler artık Alonzo için geride kalmıştır, 53 yaşındadır ve artık tek başına yaşamakta, neredeyse tüm ihtiyaçlarını kendisi karşılayabilmektedir. Çalışmalarından da gelir elde etmesi daha kaliteli bir yaşam sürmesini sağlamaktadır. Bir eserine 45.000$ ödenmiştir.

Belki günün birinde bilim savant sendromunu ve daha nice beyinle ilgili gizemi açıklayabilir ve insan beyninin bu muazzam potansiyelini rastgele olaylar dışında kullanabilme şansını insanlığa sunar, biz de bir sabah uyandığımızda hayal bile edemeyeceğimiz yeteneklerle donanmış oluruz